Pisarz powinien mieć adres – mówił Isaac Bashevis Singer. Opuścił Polskę w 1935 roku, ale warszawska ulica Krochmalna, ulica żydowskiej biedy, została do końca centrum jego wszechświata, najważniejszym punktem odniesienia.
Dla mnie stał się nim mur warszawskiego getta, najdotkliwsza blizna tego miasta.
Długo nie wiedziałam, co kryło się pod powierzchnią mojego dzieciństwa i młodości.
Dłużej jeszcze nie zdawałam sobie sprawy, że Warszawa stoi na grobach, że pod nią jest inny świat, a nawet inne światy, których odsłanianiu poświęcę kolejne lata.
To esej o archeologii i pamięci, poczuciu tożsamości i przynależności do Warszawy, którą wybrałam po latach wędrowania jako moje miejsce na świecie. Tekst napisany został na zamówienie francuskiego wydawnictwa Grasset w ramach projektu Autoportret Europy oczami pisarzy (Autoportrait de l’Europe par ses écrivains, 2022). Wzięło w nim udział dwudziestu sześciu europejskich autorów. Książka przetłumaczona została już na holenderski. W przygotowaniu kolejne przekłady.
Wybrałam Warszawę, z jej niedoskonałością i wnętrzem. Z jej blizną po losach i ludziach, z jej nieoczywistą urodą i kalekim krajobrazem. Z jej życiem pod spodem i tym, co narosło później. Starzeje się nawet inaczej niż inne miasta. Po wielokrotnej amputacji, rekonstrukcji, po zamilczeniu i otwarciu prowadzących do przeszłości szczelin, jest niezwykła.
Nie chcę innego adresu.
Agata Tuszyńska
