Skarby Literatury Złotego Wieku w Al-Andalus. Antologia. Tom 3
W serii Skarby Literatury Złotego Wieku w Al-Andalus prezentujemy dzieła głównie – choć nie wyłącznie – żydowskich twórców żyjących na terenie Półwyspu Iberyjskiego pod panowaniem muzułmańskim w czasach świetności i rozkwitu kulturalnego tego regionu.
Niniejszy tom poświęcony jest twórczości lirycznej jednego z najbardziej cenionych poetów liturgicznych, Moszego ibn Ezry (1055/1060?–po 1138), który zasłynął również jako teoretyk literatury hebrajskiej i autor dwóch monumentalnych dzieł na temat poetyki. Tom zawiera szeroki wybór wierszy – prezentowanych przez pryzmat rozważań teoretycznych Ibn Ezry – w pięknych i pełnych poszanowania dla wyrafinowanych zasad sztuki poetyckiej epoki przekładach Barbary Gryczan.
Życiorys autora odzwierciedla zarówno blaski złotego wieku w Al-Andalus, jak i cienie jego schyłkowego okresu, który nieuchronnie nadchodził. Pierwsza połowa życia Ibn Ezry była bowiem naznaczona pasmem sukcesów odnoszonych wśród elit Grenady – czasem dostatku, intelektualnych wzlotów i beztroskich uciech. Udokumentowana została w wirtuozerskiej liryce dworskiej, hołdującej najbardziej wyrafinowanym zasadom poetyki arabskiej i hebrajskiej, dzięki czemu Ibn Ezra zyskał miano „księcia poetów”. Natomiast druga połowa życia, którą spędził jako wygnaniec w północnej, chrześcijańskiej części półwyspu, była przepełniona tęsknotą i rozgoryczeniem wynikającymi z samotnej tułaczki oraz utraty nie tylko kontaktów z rodziną, lecz także domu i majątku. W tym okresie zatem powstawały głównie przejmujące elegie i lamentacje, w których Al-Andalus stawała się mitycznym rajem utraconym. Jedyne pocieszenie znajdował wówczas poeta w modlitwie, a owocem jego duchowych poszukiwań są wspaniałe utwory liturgiczne, przeważnie o charakterze pokutnym, które na stałe weszły do sefardyjskich modlitewników. Ibn Ezra śmiało łączył w nich rygorystyczne wymogi arabskiego metrum z hebrajską tradycją poezji religijnej, wprowadzając do synagogi w pełni stroficzne i sylabotoniczne dzieła o niezwykłej sile wyrazu.
Prezentowany tom ukazuje przekrój twórczości poety totalnego – mistrza kunsztownej formy oraz głębokiej osobistej refleksji, którego głos jest doskonałym świadectwem tamtych czasów w całej ich złożoności. Zapraszamy do lektury!
Seria powstała w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (NPRH; Uniwersalia 2.2) przyznanego na realizację projektu Hebrajska poezja złotego wieku w al-Andalus. Antologia (2018–2024; nr 22H/18/0199/86), kierowanego przez Marzenę Zawanowską.
