Od końca XIX w. większość dzieci żydowskich w Galicji uczęszczała do szkół publicznych. Szkoła na wiele sposobów angażowała żydowską społeczność: Żydzi pracowali jako nauczyciele i zasiadali we władzach oświatowych, gminy zobowiązano do zapewnienia zajęć z religii, powstawały podręczniki do tego przedmiotu. Edukacja stała się ważnym tematem politycznym, mobilizującym i polaryzującym społeczeństwo. Książka ujmuje żydowskie doświadczenie szkoły kompleksowo i z wielu perspektyw, m.in. codzienności, relacji międzyludzkich, symboliki, przestrzeni. Pokazuje, że upowszechnienie edukacji miało fundamentalne znaczenie dla historii społecznej Żydów galicyjskich, i że trudno jest pisać o galicyjskiej szkole bez uwzględnienia Żydów.
Osadzenie w literaturze i znajomość źródeł zaowocowały monografią, która spogląda na przestrzeń galicyjskiej szkoły publicznej z perspektywy Żydów. To oni są punktem wyjścia i stanowią główną oś narracji. (…) Pieczołowitość w dotarciu do detali odtwarzanych z rozmaitych języków koresponduje tu ze świadomością metodologiczną, interesującym katalogiem pytań badawczych i nietradycyjnym spojrzeniem na przestrzeń szkoły. Książka jest solidnie udokumentowana, ale nowoczesna w spojrzeniu na badane zjawiska (…). Autorka znakomicie orientuje się nie tylko w dziejach Żydów europejskich i galicyjskich, ale również w meandrach ich edukacji, która bynajmniej nie była prosta i oczywista. W przypadku niniejszej książki niewątpliwie mamy do czynienia z dziełem wybitnym.
Z recenzji prof. dr. hab. Tomasza Pudłockiego
Alicja Maślak-Maciejewska przedstawia całościowy obraz rzeczywistości szkolnej, łączy analizy na szczeblu makro (poprzez dane statystyczne) z podejściem mikrohistorii, uwzględniając szeroką gamę źródeł: wspomnienia, sprawozdania, listy, a także teksty literackie, prezentujące wgląd w osobiste przeżycia. (…) Prawne, religijne i tożsamościowe procesy kształtujące obraz dziejów żydowskich od czasów emancypacji są naświetlane w sposób innowacyjny i zarazem niezwykle staranny, gruntowny i wieloperspektywiczny. Autorce udało się poszerzyć naszą wiedzę z zakresu historii żydowskiej o niezmiernie ważną perspektywę dzieci szkolnych i szkoły jako miejsca kształtującego indywidualną i zbiorową tożsamość. Niniejsza książka powinna być obowiązkową lekturą nie tylko dla badaczy historii Żydów, lecz również dla historiografii Polski i Galicji, ponieważ pokazuje, jak bardzo dzieje Żydów i nie-Żydów są ze sobą powiązane – i to od wczesnego dzieciństwa aktorów wydarzeń.
Z recenzji prof. Jürgena Heyde
